این ابزارها جهت اندازه‌گیری و اندازه‌گذاری بر روى کلیه‌ی قطعات کارهاى تولیدى و همچنین خط‌کشی کردن آن‌ها بر اساس یکى از واحدهاى بین‌المللی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

کولیس:

این وسیله جهت اندازه‌گیری ابعاد قطعه کار مانند: ضخامت، عمق شکاف‌ها، عرض و… در مواقعی که نیاز به‌دقت بیشترى جهت اندازه‌گیری مدنظر باشد مورداستفاده قرار می‌گیرد.

متر نواری:

متداول‌ترین وسیله‌ی اندازه‌گیری و اندازه‌گذاری است که با توجه به نوع اندازه‌گیری یا اندازه‌گذاری باید به دو روش با متر نوارى کارکرد. اولین روش این است که جهت اندازه‌گیری داخلى کار در هنگامی‌که قطعه کار در جلو، داراى مانعى است، باید قسمت سر نوار متر را بر مانع تکیه داد و اندازه را از سر دیگر متر بخوانید و دومین روش این است که جهت اندازه‌گیری صفحات سر متر را در لبه‌ی قطعه‌ی کار طورى قرار دهید که نوار متر با لبه‌ی قطعه زاویه‌ی قائم ایجاد کند؛ سپس سر دیگر متر را بکشید و اندازه را بخوانید یا علامت بزنید.

خط کش تاشو:

باعرضه‌ی خط‌کش‌های فلزى و مترها کار کردن با خط کش یا متر تاشو تقریباً کنار گذاشته‌شده است، اما بااین‌حال نحوه‌ی کارکرد با این متر بدین گونه می‌باشد که ابتدا آن را به‌صورت بسته بر روى سطح کار قرار دهید و سپس به مقدار لازم باز می‌کنید و عمل اندازه‌گیری یا اندازه‌گذاری را همانند کار با خط کش فلزى انجام می‌دهید.

چرخ اندازه‌گیر:

برای کار با این وسیله باید چرخ را از ناحیه‌ی دسته گرفته و نقطه‌ی صفر آن را در ابتداى قطعه موردنظر قرار دهید سپس آن را به‌آرامی حرکت دهید در پستی‌وبلندی یا سطح قوس‌دار قطعه را به حرکت درآورید و اگر این چرخ را ندارید می‌توانید از متر خیاطی استفاده کنید. چرخ اندازه‌گیر دارای دو نوع دیجیتالی و معمولی است که در نوع معمولی با یادداشت کردن تعداد دور چرخ می‌توانید به‌اندازه‌ی موردنظر دست‌یابید.

خط کش تیره دار:

هنگامی‌که بخواهند تعدادى قطعه چوب را با اندازه‌های مساوى در نر و رو قطعات چوبی خط‌کشی کنند از این مدل خط کش استفاده می‌کنند. ترجیحاً براى قطعاتى که کاملاً گونیایى و صاف باشند مورداستفاده قرار می‌گیرند. تقریباً بیشترین مورد مصرف این خط‌کش‌ها براى خط‌کشی اتصالات نظیر فاق و زبانه، کام و زبانه، نیم و نیم و … است.

گونیاى تاشو:

از این ابزار جهت خط‌کشی زوایاى مختلف در کار صنایع چوب استفاده می‌شود. نحوه‌ی کاربرد گونیاى متحرک به دو طریق امکان‌پذیر است: اولین روش این است که زاویه‌ی موردنظر را به‌وسیله‌ی نقاله مشخص می‌کنید و دومین روش زوایاى قطعه‌ای را عیناً بر روى قطعه‌ای دیگر منتقل و رسم می‌کنید اما نقاله‌ای نیز در اختیار ندارید تا مقدار زاویه را اندازه‌گیری کنید.

خط کش فلزی:

از این خط کش بیشتر براى اندازه‌گیری طول، خط‌کشی و کنترل صافی سطوح استفاده می‌کنند. کارکرد با این خط کش درعین‌حال که ساده است، باید توأم با دقت زیادی باشد. خط کش را به‌طور مستقیم روى طول موردنظر قرار دهید، به‌نحوی‌که لبه‌ی خط کش عمود بر لبه‌ی مبدأ اندازه‌گیری باشد و تیغه‌ی خط کش با نر کار زاویه‌ی 90 درجه ایجاد کند.، بهتر است از یک قطعه چوب کمکى یا گونیا جهت تکیه‌گاه سر خط کش در نر کار براى جلوگیرى از خطاى دید استفاده کنید. توجه داشته باشید براى خواندن عدد اندازه باید دقت کنید که جهت دید عمود بر نقطه‌ی موردنظر اندازه‌گیری باشد تا اندازه‌گذاری شما دقیق‌تر صورت بگیرد.

گونیاى فارسى:

 تیغه‌ی این گونیا نسبت به دسته‌ی آن تحت زاویه‌ی 45 درجه ثابت‌شده است. کار با این گونیا همانند کار با گونیاهاى دیگر است، اما می‌توانید به‌وسیله‌ی این گونیا دو زاویه‌ی مختلف 45 و 135 درجه را رسم کنید نوعى از گونیای ساده نیز وجود دارد که هر دو زوایاى 45 و 90 را دارا می‌باشد. این نوع گونیا عمومیت بیشترى در کارگاه‌های صنایع چوب‌دارند.

 متر لیزری:

 با توجه به پیشرفت علم این نوع توسط انرژی لیزر کار می‌کند و نوری متصاعد می‌گردد که قابل هدایت و کنترل می‌باشد و سیستم با توجه به طول‌موج ایجادشده از نور لیزر اندازه آن را روی صفحه مخصوص نشان می‌دهد.

گونیاى ساده:

گونیاى ساده از عمومی‌ترین ابزارها براى خط‌کشی و گونیا کردن قطعات چوب تحت زاویه‌ی قائمه است. دسته و تیغه‌ی گونیاى ساده نسبت به هم ثابت‌اند. با تکیه دادن دسته‌ی گونیا به یک نر قطعه‌ی کار می‌کند و به‌وسیله‌ی یک مداد یا سوزن خط کش می‌توان خطوط 90 درجه را نسبت به نر کار در سطح قطعه رسم کرد.

نقاله مرکب:

زاویه از ساده‌ترین و معمولی‌ترین ابزار اندازه‌گیری و اندازه‌گذاری می‌باشد. براى کار با این ابزار ابتدا باید پایه‌ی نقاله طرف مستقیم را بر روى لبه‌ی افقى قطعه کار قرار دهید به‌طوری‌که نقطه‌ی مرکزى نقاله روى نقطه‌ی موردنظر قرار بگیرد. اندازه‌ی زاویه را از روی محیط نقالـه بخوانید و به‌وسیله‌ی مـداد بـر روى سطح قطعه مشخص کنید سپس این نـقـطـه را به‌وسیله‌ی خط کش بـه نقطه‌ی مرکزى نقاله وصل کنید.

گونیا سه‌ضلعی آمریکایی:

این گونیا به‌تازگی وارد بازار ایران شده است و به اینچ می‌باشد، بیشتر نجاران برای کشیدن خط قائم کوچک از آن استفاده می‌کنند

گونیا متریک:

از این گونیا برای پیدا کردن زاویه‌های مختلف و کپی کردن یک قطعه استفاده می‌شود که بیشتر نصابان پارکت، کابینت، سرامیک، موازیک و …. از این ابزار استفاده می‌کنند.

تزار زاویه‌سنج:

این تزار مانند گونیا تاشو می‌باشد با این تفاوت که امکاناتی مثل تراز و صفحه‌نمایش درجه دیجیتالی به آن اضافه‌شده است.

گونیاى مرکب:

این گونیا به دلیل دارا بودن وسایل مختلف خط‌کشی، اندازه‌گیری و اندازه‌گذاری استفاده‌های متعددى دارد. اصلی‌ترین قسمت گونیا خط کش فلزى آن است که دارای شیارى است که تمامى وسایل به‌وسیله‌ی خار برنجى بر روى آن مستقر می‌شود و با آن به‌کاربرده می‌شوند. کاربرد خط کش فلزى و نقاله به‌طور انفرادى مانند وسایل مشابه است. از وسایل دیگر این گونیا، مرکز یاب است که وظیفه‌ی اصلى آن مشخص کردن مرکز تقاطع اقطار در قطعات گرد است.